Tips 2
Huma iežat vuordámušaid birra
Ođđa mánná buktá ollu ođđa jurdagiid, dovdduid ja vuordámušaid. Huma dan birra iežat irggiin/guimmiin, dearvvašvuođabargiin dehe eará olbmuin geasa luohtát.
Muital masa don illudat, ja mas balat. Jurddaš movt áiggut juogadit áiggi gaskal barggu, bearašáiggi ja iežat áiggi. Leahpe go doai guovttis geat galgabeahtti šaddat váhnemin? Hupmabeahtti vuordámušaid birra vuoi buorebut ovttasbargabeahtti.
Go vuordá máná, leaš dal vuosttaš háve dahje dus leat ovdalaččas mánát, de dávjjimusat illuda ja leat vuordámušat dasa. Seammás boahtá árgabeaivi jođánit, ja oanehis áiggis šaddá gávdnat dássedeattu gaskal dan ahte leat aittošaddan váhnemin, soitet leat stuorát mánát viesus, ja seammás nagodit vuhtiiváldit barggu, ustibiid ja bearraša muđui. Leaččat dál okto dahje doai leahppi guovttis, de lea dehálaš smiehttat ja hupmat vuordámušaid birra, ja gávnnahit movt don buoremusat sáhtát organiseret eallima ođđa mánáin.
Eatnasat leat hui gealdagis geat vurdet máná vuosttaš geardde. Dudnos leat sihkkarit jurdagat dan birra gii dát unna olmmoš lea, movt son boahtá láhttet ja geasa son sulasta eanemusat. Ii leat eahpedábálaš ahte olmmoš sihke illuda ja ballá, erenomážit go riegádahttin lahkona. Ja ii leat eahpedábálaš, ahte eatnis ja áhčis dahje beallelaččas lea goabbatlágan fokus ovdal go mánná riegáda. Huma iežat fástadoaktáriin, jorttamovrrain dahje dearvvašvuođabuohccedivššáriin jurdagiid ja dovdduid birra mat čuožžilit. Ja erenoamážit: Hupmabeahtti gaskaneaset jurdagiid ja vuordámušaid birra ovddas guvlui. Dasgo okta ášši lea sihkar; eallin ii rievdda - dat šaddá áibbas eará eallin.
Vaikko dus leat mánát ovdalaččas, de ođđa mánná sáhttá vásihuvvot stuora rievdadussan. Olmmoš fáhkka vajálduhttá mo lea go viesus lea njuoratmánná gii oppa áigge dárbbaša ollesolbmuid fuomášumi. Vaikko ovdal leat čađahan riegádahttima ja áiggi maŋŋel riegádahttima, de lea aŋkke earálágan go dus dál leat eará mánát ruovttus. Ii leat eahpedábálaš ahte mánáin leat iešguđetlágan vuordámušat unnaoappážii dahje unnavieljažii. Hupmabeahtti mánáiguin áššiid birra mat sidjiide leat dehálaččat, ja váldde duođas daid áššiid main mánát beroštit. Olles bearrašii lea ovdamunnin go buohkat leat ráhkkanan nu bures go vejolaččat, iešguđet ládje.
Smávvamánáidváhnemiid áigi lea gelddolaš, muhto maiddái hohpolaš ja gáibideaddji. Lea áibbas dábálaš leat sihke ilus ja balus. Ii gávdno fasihtta, muhto don sáhtát eanet ráhkkanan dasa jus humat vuordámušaid birra.
Dán siiddu sisdoallu lea ráhkaduvvon ovttas psykologaspesialisttain Anders Dovran ja psykologain ja fágaovddasvástideddjiin Stian Tobiasseniin, goappašagat bargaba Stine Sofie Guovddážis.
