Tips 8
Ovdánahte máná vuoiŋŋamaččaid
Geahča, huma, lávllo ja stoaga njuoratmánáin. Dalle ovdánahtát máná vuoiŋŋamaččaid. Daga beaivválaš dahkamušaid, nugo borramiid ja lihparmolsumiid vuoiŋŋamašovdánahtti doaibman.
Čuovo máná geahčastagaid ja muital dan maid doai oaidnibeahtti ( “diet bircu lei fiinnis - háliidat go dan?”). Bijat sániid njuoratmáná dovdduide ja dohkket daid (“lea lohpi šaddat mášoheapmin go lea nu guhká vuordit”). Jeara veahki dearvvašvuođastašuvnnas jus ovttasdoaibman lea váttis.
Áigi sahkaneamis 2-jahkásaš ahkái gohčoduvvo 1001 kritihkalaš beaivin. Dan áigodagas mánná dárbbaš buriid stabiila ollesolbmuid iežas birra vai vuoiŋŋamaččat galget buoremusat ovdánit. Lea dehálaš doaimmaiguin mat ovdánahttet vuoiŋŋamaččaid, ja dál boahtá juoga mii soaitá gullome hui ártegin: Speala tennisa iežat njuoratmánáin - dat lea buorre jierbmái! Eatnasat oidnet dalle smávva tennisspábba man guokte olbmo časkiba gaskaneaset tennisracketiin. Ovddas maŋos ja dievas doaimmas! Juste nie berre ovttasdoaibman gaskal máná ja váhnemiid leame vai máná vuoiŋŋamaččat ovdánit. Smávva mánát leat aktiivvalaččat ollesolbmuid ektui go ámadaju lihkahallet, buljardit, čirrot, láhttadit ja dovduičuohcci dovddahemiid čájehit áibbas ieš alddis. Ollesolbmot dahket seamma ruovttoluotta, ja vástidit dasto máná gulahallama ja máhcahit láhttademiid, jienaid, vuoiŋŋahaga ja lihkademiid. Nie ovttasdoaibman manná din gaskkas - ovddas maŋos - juste dego tennisspealus. Maid du njuoratmánná dárbbaša, lea ahte don šattat doarvái buorre tennisspeallin vai vuoiŋŋamaččat ovdánit numot galgá.
- Njuoratmánáid mielas lea gelddolaš guorahallat máilmmi, muhto sii sáhttet nai váibat ja váiban dainna. Čuovu mielde leago du njuoratmánás buorre dilli vai ii. Go du mánás lea buorre - geahččal oaidnit máilmmi njuoratmáná čalmmiiguin, ja huma dan birra maid don dalle oainnát. Jus mánná cuige juoga masa, de juogat dan masa mánná lea sáhkkii: «Oi, gea die, leigo bircu fiinnis? Háliidit go don dan?” Go čuovut máná álgaga, de mánná vásiha son máhttá gulahallat duinna.
- Juogat positiivvalaš vásáhusaid iežat mánáin vai šaddet hui stuora ja buorit dovddut. Muhtomin njuoratmánná liiko dušše geahččat dutnje dan botta don doalat su hui iežas rupmaša lahka. Illut dainna juste dalle go du njuoratmánná ráhkásnuvvá du ámadadjui.
- Go njuoratmánás ii leat šat nu buorre ja lea mášoheapme dahje váivvis, de dárbbaša dus veahki jaskkodit. Organisere njuoratmáná dovdduid nu ahte bijat sániid ja dohkkehat daid. Ovdamearkka dihte ná: «Ååh don šaddet veaháš mášoheapme dál - juo, lei veaháš guhká vuordit biepmu.» Go du njuoratmánás leat garra dovddut, de dábálaččat háliida loktejuvvot bajás ja dollojuvvot.
- Muhtomin njuoratmánná dárbbaša bottu dudno gaskasaš ovttasdoaibmamis. Leage gierdevaš, ale mana eret. Oro njuoratmáná luhtte go geahčesta eret dus ja vuordde dassážii son fas lea gearggus. Dainna lágiin nannet don máná vuoiŋŋamaččaid jaskkodahttit iežas.
- Maŋemus, ja earenoamážit: Don it sáhte jiellahallat iežat njuoratmáná beare olu ráhkisvuođain. Go doai juogadeahppi ilu, ja dudnos leat bottožat gos doai moddjábeahtti ja dađistaga dádjubeahtti ja boagusteahppi ovttas, de mii diehtit dát lea buorre vuoiŋŋamaččaid ovdánahttimii. Leatgo fuobmán ahte njuoratmánát eai sáhte oažžut doarvái stohkosiin main lea diehttevašvuohta ja ritma, nugo ovdamearkka dihte lávlla “Lille Petter edderkopp” dahje titt-tei-stohkosat?
Fuobmát go dutnje lea váttis speallat tennisa du njuoratmánáin? Dovddat go iežat eahpesihkkarin ja huššaluvvan movt galggat máhcahit njuoratmáná “speallanálgagiid”, vai dovddat go it oro čuovvume mielde dahje it áibbas veaje ovttasdoaibmat? Don it leat okto. Váldde oktavuođa iežat dearvvašvuođastašuvnnain - sii dihtet don háliidat buot buoremusa iežat mánnái. Sii leat čeahpit váhnemiid ja mánáid gaskasaš oktavuođa ja ovttasdoaibmama ektui.
Áigi sahkaneamis dassážii mánná šaddá 2 jahkásažžan lea earenoamáš dehálaš máná ovdáneapmái. Dan áigodagas mánná dárbbaš buriid ja stabiila ollesolbmuid iežas birra vai buoremusat ovdána. Don leat máná deháleamos jierbmehuksejeaddji.
Dán siiddu sisdoallu lea ráhkaduvvon ovttasbarggus psykologiijaspesialisttaiguin Ida Brandtzægain ja Stig Torsteinsoniin, čatnasanpsykologiija spesialisttat.
